استویا جایگزین مناسب قند و شکر طبیعی است که از برگ های گیاه استویا مانند آستر و گل داوودی تهیه می شود ودر حدود 100 تا 300 برابر شیرین تر از قند است اما هیچ کربوهیدرات، کالری یا مواد مصنوعی ندارد و از قرن شانزدهم میلادی برای شیرین سازی نوشیدنی ها، چای و قهوه استفاده می شود. با اینکه این گیاه صدها برابر شیرین تر از شکر است اما برخی افراد طعم و مزه آن را دوست ندارند. بعضی آن را تلخ می دانند ، اما برخی دیگر فکر می کنند که گیاه استویا طعم خنکی مانند منتول دارد.
این گیاه در اصل بومی پاراگوئه و برزیل است اما اکنون در ژاپن و چین نیز رشد می کند و به عنوان یک شیرین کننده غیر مغذی و مکمل گیاهی استفاده می شود. در آمریکای جنوبی و آسیا سالهاست که مردم از برگ استویا برای شیرین کردن نوشیدنی های خود مانند چای استفاده می کنند. اگر مبتلا به دیابت مبتلا هستید، یارژیم غذایی خاصی دارید استویا می تواند راهی برای شیرین کردن قهوه یا چای داغ شما بدون افزودن کربوهیدرات باشد. استویا را می توانید به صورت پودر یا مایع از سوپرمارکت ها و فروشگاه های مواد غذایی خریداری کنید.

استویا چیست؟
استویا یک شیرین کننده طبیعی قوی است که با عنوان Stevia rebaudiana Bertoni شناخته می شود ، یک درختچه بوته ای است که بخشی از خانواده آفتابگردان است. 150 گونه استویا وجود دارد که همگی بومی آمریکای شمالی و جنوبی هستند. چین صادرکننده برجسته فعلی محصولات استویا است. با این حال ، استویا اکنون در بسیاری از کشورها تولید می شود.
از آنجا که استویا 200 تا 300 برابر شیرین تر از قند است. به طور معمول به حدود 20 درصد از زمین و آب بسیار کمتر نیاز دارد تا همان میزان شیرینی سایر شیرین کننده های اصلی را تأمین کند. استویا حاوی هشت گلیکوزید است. اینها اجزای شیرین جدا شده و از برگهای گیاه استویا خالص شده اند.

فرآوری استویا
استویا از طریق فرآیند برداشت برگ، خشک کردن، استخراج آب و تصفیه استخراج می شود. استویای خام ، فرآورده فرآوری شده قبل از تصفیه شدن است که معمولا طعم تلخ و بوی بد دارد تا زمانی که سفید یا رنگ شود. برای پردازش عصاره نهایی استویا تقریبا 40 مرحله زمان نیاز است. برگهای استویا حاوی استویوزید در حدود غلظت 18 درصد استویوسید است.
برخی از نام های تجاری رایج شیرین کننده های استویا عبارتند از Enliten، PureVia، ربیانا، استویا، عصاره استویا در خام و برگ شیرین است.

مزایای سلامتی
به عنوان یک جایگزین برای شکر یا قند، استفاده از استویا به عنوان یک شیرین کننده توانایی بالقوه ای برای سلامتی دارد. Stevia در منبع معتبر FoodData Central (FDC) "بدون کالری" در نظر گرفته می شود. استویا حاوی کالری صفر نیست ، اما به طور قابل توجهی کالری کمتری نسبت به شکر دارد. در واقع اجزای مزه دار شیرین در استویا به طور طبیعی وجود دارند. این ویژگی ممکن است به نفع افرادی باشد که غذاها و نوشیدنی های طبیعی را ترجیح می دهند. کم بودن کالری ، استویا را به عنوان یک گزینه سالم برای کنترل دیابت یا کاهش وزن واجد شرایط می کند. در اینجا برخی از مزایای احتمالی استویا برای سلامتی ذکر شده است.

1) دیابت
از آنجا که استویا فاقد کالری یا کربوهیدرات است هیچ تاثیری بر روی گلوکز خون یا پاسخ انسولین ندارد. این به افراد دیابتی اجازه می دهد تا غذاهای متنوع تری بخورند و از یک برنامه غذایی سالم پیروی کنند. در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 استویا باعث کاهش قابل توجهی گلوکز خون و پاسخ گلوکاگون بعد از غذا می شود. گلوکاگون هورمونی است که سطح گلوکز را در خون تنظیم می کند و مکانیسم ترشح گلوکاگون اغلب در افراد دیابتی ناقص است. وقتی گلوکز خون بالا می رود ، گلوکاگون افت می کند. استویا این میزان گلوکز را تنظیم می کند.

2) کنترل وزن
استویا می تواند برای کنترل وزن ، جایگزین قند و شکر در رژیم غذایی شود. دلایل زیادی برای اضافه وزن و چاقی وجود دارد ، مانند عدم تحرک بدنی و افزایش مصرف غذاهای پرانرژی که سرشار از چربی و قندهای اضافه هستند. مصرف قندهای اضافه شده در این امر نقش مهمی دارد. افزایش وزن با کاهش کنترل سطح گلوکز خون مرتبط است. استویا فاقد قند و دارای کالری بسیار کمی است که می تواند بخشی از یک رژیم غذایی متعادل باشد و به شما کمک می کند تا مصرف انرژی را کاهش دهید.

3) سرطان لوزالمعده
استویا حاوی استرول ها و ترکیبات آنتی اکسیدانی بسیاری از جمله کامفرول است که می تواند خطر ابتلا به سرطان لوزالمعده را 23 درصد کاهش دهد.

4) فشار خون
مشخص شده است که گلیکوزیدهای خاصی در عصاره استویا رگ های خونی را گشاد می کند. همچنین می توانند دفع سدیم و ادرار را افزایش دهند. استویا به طور بالقوه می تواند به کاهش فشار خون کمک کند. گیاه استویا باعث سلامتی قلب شده و عروق فشار خون را عادی کرده و ضربان قلب را تنظیم می کنند.

5) رژیم های غذایی کودکان
غذاها و نوشیدنی های حاوی استویا می توانند نقش مهمی در کاهش کالری شیرین کننده های ناخواسته در رژیم های غذایی کودکان داشته باشند. هم اکنون هزاران محصول در بازار وجود دارد که از گیاهان استویا تهیه می کنند ، از سس سالاد گرفته تا میان وعده ها. این در دسترس بودن به کودکان امکان می دهد هنگام انتقال به یک رژیم غذایی با قند پایین ، غذاهای شیرین و نوشیدنی های بدون کالری اضافه مصرف کنند.

6) آلرژی
در سال 2010 ، کمیته ایمنی مواد غذایی اروپا (EFSA) تایید کرد که هیچ نگرانی در مورد احتمال واکنش های آلرژیک به استویا وجود ندارد. گلیکوزیدهای استویول واکنش پذیر نیستند و به ترکیبات واکنشی متابولیزه نمی شوند ، بنابراین بعید به نظر می رسد که گلیکوزیدهای استویول، خود به خود باعث واکنش های آلرژیک شوند. حتی بعید است اشکال کاملاً خالص شده عصاره استویا باعث واکنش آلرژیک شوند.

موارد استفاده استویا
در ایالات متحده استویا اساسا در محصولات قندی و نوشیدنی های کم کالری به عنوان جایگزین شکر استفاده می شود. اجزای شیرین موجود در شیرین کننده های استویا به طور طبیعی وجود دارند و این ممکن است بیشتر به نفع مصرف کنندگانی باشد که غذاها و نوشیدنی های طبیعی را ترجیح می دهند. در سراسر جهان ، در حال حاضر بیش از 5000 محصول غذایی و آشامیدنی از گیاه استویا به عنوان ماده اصلی استفاده می کنند. شیرین کننده استویا به عنوان ماده ای سازنده در محصولاتی مانند بستنی، دسرها، سس ها، ماست، نان، نوشیدنی بدون الکل، آدامس، آب نبات، غذای دریایی، سبزیجات آماده شده در سراسر آسیا و آمریکای جنوبی استفاده می شود.
در ایران شما می توانید این محصول را از فروشگاه های معتبر در بسته بندی های مختلف خریداری کنید اما قبل از خرید روی بسته بندی را مطالعه نمایید. زیرا برای آنکه فاسد نشود کمپانی ها مجبورند به آن ترکیباتی همچون اریتریتول، یک الکل قند و طعم دهنده طبیعی اضافه کنند. 

طرز استفاده از استویا
شما می توانید از استویا به عنوان جایگزین قند و شکر در نوشیدنی های مورد علاقه خود استفاده کنید فقط دقت کنید یک نیم بند انگشت از این گیاه برابر با حدود یک قاشق چایخوری شکر است. همچنین می توانید این ماده گیاهی را در لیموناد و شربت های خانگی، اسموتی ها استفاده کرد و یا روی ماست یا اوتمیل خود بپاشید. 
با استویا می توانید کیک و شیرینی نیز تهیه کنید و مطمئن باشید مزه آن هیچ فرقی با شکر ندارد. توجه داشته باشید برخی محصولات استویا برای آشپزی مناسب نیستند زیرا طعم برگ و ساقه آن متفاوت است پس در هنگام خرید با دقت برچسب روی بسته را بخوانید. اگر دارای رژیم غذایی هستید و نمی خواهید از شکر استفاده کنید و استویا در اختیار ندارید یا مناسب این کار نیست می توانید از پوره موز یا سس سیب استفاده کنید.

عوارض جانبی استویا  
عصاره استویا با خلوص بالا برای FDA و تعدادی از دیگر نهادهای نظارتی برای مصرف تأیید شده است. مطالعات ایمنی عصاره استویا را عاری از عوارض جانبی مشخص کرده است. در حالی که گلیکوزیدهای استیول خالص می توانند به غذاها اضافه شوند و به طور کلی توسط سازمان غذا و دارو به عنوان بی خطر (GRAS) شناخته می شوند ، اما در مورد برگ کامل استویا این مسئله کمتر صدق می کند.
در ابتدا تصور می شد که استویا خطری برای سلامت کلیه است. یک مطالعه منبع معتبر بر روی موشهای صحرایی انجام شده، نشان می دهد که برگ های استویا به شکل مکمل ممکن است دارای کیفیتی باشند که از کلیه ها محافظت می کند و تأثیر دیابت را کاهش می دهد. همچنین تحقیقات فعلی نشان می دهد که مصرف مقدار توصیه شده استویا به عنوان جایگزین قند در دوران بارداری بی خطر است.
برخی از محصولات استویا حاوی الکل قندی نیز هستند. افرادی که به الکل قندی حساسیت دارند ممکن است نفخ شکم ، گرفتگی شکم ، حالت تهوع و اسهال را تجربه کنند ، اگرچه یک نوع الکل قندی اریتریتول ، کمتر از سایرین خطر علائم را دارد. اما به طور کلی تا زمانی که گیاه استویا در حد متوسط ​​استفاده شود ، عوارض جانبی ایجاد نمی کند و می تواند بدون نگرانی مصرف شود.